संचालन आणि प्रशासन
(क) प्रास्ताविक :
दिनांक १ मे १९७० रोजी वैद्यकीय शिक्षण व संशोधन संचालनालयाची स्थापना झाली. राज्यातील शासकीय वैद्यकीय/दंत महाविद्यालये त्यांच्याशी सलग्न सामान्य रुग्णालये, अतिविशेषोपचार रुग्णालये, दंत रुग्णालये, आरोग्य केंद्रे तसेच परिचर्या शिक्षण संस्था यांचे नियंत्रण व सूत्रसंचालन संचालनालयाकडून करण्यात येते.
वैद्यकीय शिक्षण आणि संशोधन संचालनालयाची प्रशासकीय रचना खालील प्रमाणे आहे.
संचालनालय व संचालनालयाच्या अधिनस्थ संस्थांची रचना व एकूण कार्यपद्धती:
संचालनालयाच्या अधिनस्थ संस्थांचे नियंत्रण व सूत्रसंचालन व त्या अनुषंगाने प्रशासनिक बाबी हाताळण्याच्या कामी मुख्य प्रशासकीय अधिकारी संचालकांना मदत करतात.
या संचालनालयाच्या कक्षेत येणाऱ्या संस्थांची लेखा तपासणी, अंदाजपत्रक व भांडार पडताळणी वगैरे करीता सहायक संचालक (लेखा) हे जबाबदार असतात. या कामात त्यांना एक लेखा परिक्षा अधिकारी व एक प्रशासकीय अधिकारी मदत करतात.
राज्यातील प्रत्येक शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय व त्याच्याशी संलग्नित रुग्णालय व आरोग्य केंद्र यांचे कामकाज संबंधित अधिष्ठाता यांच्याकडे पर्यवेक्षणाखाली चालते. नागरी आरोग्य केंद्राची जबाबदारी ही सहयोगी प्राध्यापक यांच्याकडे असते. तसेच राज्यातील शासकीय परिचर्या शिक्षण संस्थांच्या प्रमुखपदी प्राचार्य यांची नेमणूक करण्यात येते.
या राज्यातील सर्व शासकीय, महानगरपालिका संचालीत व खाजगी वैद्यकीय महाविद्यालये, दंत महाविद्यालये व परिचर्या शिक्षण संस्था यांच्या तसेच परावैद्यकीय शिक्षण देणाऱ्या संस्थांच्या विद्यार्थी प्रवेश क्षमतेबाबतची माहिती खालील प्रमाणे आहे : -
अ. क्र. |
संस्थेचे नाव |
संख्या |
प्रवेश संख्या |
१. |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालये |
२३ |
३७५० |
२. |
बृहन्मुंबई महानगरपालिका संचलित वैद्यकीय महाविद्यालये |
४ |
८०० |
३. |
ठाणे महानगरपालिका संचलित |
१ |
१०० |
४. |
कस्तुरबा आरोग्य संस्था संचलित महात्मा गांधी वै. मं. सेवाधाम, वर्धा |
१ |
१०० |
५. |
सैनिकी वैद्यकीय महाविद्यालय, पुणे |
१ |
१०० |
६. |
विना अनुदान (खाजगी) वैद्यकीय महाविद्यालये |
२० |
२८७० |
अभिमत विद्यापीठ: |
|||
वैद्यकीय |
० |
० |
|
दंत |
० |
० |
|
७. |
विना अनुदान खाजगी दंत महाविद्यालये |
२५ |
२४०० |
८. |
दंत महाविद्यालये |
|
|
(अ) शासकीय |
३ |
२५१ |
|
(ब) बृहन्मुंबई महानगरपालिका संचालित |
१ |
७५ |
|
९. |
नेत्र चिकित्सा सहायकाचा शिक्षणक्रम (प्रत्येक ६ महिन्याने प्रवेश) |
|
|
नागपूर |
१ |
२० |
|
औरंगाबाद |
१ |
२० |
|
१०. |
शुश्रुषा शिक्षण संस्था |
|
|
(अ) बी. एस्सी. नर्सिंग प्रमाणपत्र |
|
|
|
शासकीय |
५ |
२५० |
|
खाजगी |
१४३ |
७११० |
|
(ब) बालरोग शुश्रुषा प्रमाणपत्र |
१ |
२० |
|
(क) बेसीक बी.एस.सी. (नर्सिंग) (मुंबई /नागपूर) |
४ |
२०० |
|
११. |
D. M. L. T. पी. जी. डी. एम. एल. टी. |
११ |
१८० |
१२. |
ओ.टी.पी.टी. अभ्यासक्रम |
|
|
ओ.टी.: शासकीय |
|
३० |
|
मुंबई महानगरपालिका |
|
६० |
|
पी.टी. : शासकीय |
|
३० |
|
मुंबई महानगरपालिका |
|
६० |
तपासणी
संचालक, वैद्यकीय शिक्षण व संशोधन व सहसंचालक, उपसंचालक यांनी अधिकार क्षेत्रातील संस्थांची २ वर्षातून किमान एकदा तपासणी करावयाची असते. तसेच अधिक्षिका, परिचर्या सेवा यांनी परिचर्या विषयक अभ्यासक्रम शिकवणाऱ्या शासकीय संस्थांची व अनुदान प्राप्त खाजगी संस्थांचे २ वर्षातून किमान एकदा तपासणी करणे आवश्यक आहे.
तक्ता-२
वर्ष |
तपासणी करावयाच्या संस्था |
प्रत्यक्षात तपासणी झालेल्या संस्था |
||
संचालक सहसंचालक |
अधिक्षिका परिचर्या सेवा |
संचालक सहसंचालक |
अधिक्षिका परिचर्या सेवा |
|
२०२१-२०२२ |
५२ |
५२ |
- |
- |
२०२२-२०२३ |
६० |
६० |
- |
- |
२०२३-२०२४ |
६४ |
६४ |
- |
- |
अभिप्राय: (१) उर्वरित १० शासन २०२२-२३ मध्ये संस्थांची तपासणी केली जाईल. (२) ज्या खाजगी संस्थांना अनुदान दिले जाते त्यांची एस.एन.एस.ने अद्याप तपासणी केलेली नाही. जर अशा संस्थांपैकी किमान संस्था आणि तपासणीचे आदेश डीएमईआर कडून प्राप्त होतील. तपासणी एस. एन. एस द्वारे केली जाईल. |
विद्याशाखा
|
शासकीय |
शासकीय अनुदानित |
विना अनुदानिक संस्था |
अभिमत विद्यापीठ |
एकूण |
|||||
संस्था |
प्रवेश क्षमता |
संस्था |
प्रवेश क्षमता |
संस्था |
प्रवेश क्षमता |
संस्था |
प्रवेश क्षमता |
संस्था |
प्रवेश क्षमता |
|
(१) |
(२) |
(३) |
(४) |
(५) |
(६) |
(७) |
(८) |
(९) |
(१०) |
(११) |
अ. वैद्यकीय |
||||||||||
१. ऍलोपॅथी |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
- |
१.१. पदवी |
२९ |
४६५० |
१ |
१०० |
२० |
२८७० |
० |
० |
५० |
७६२० |
१.२. पदव्यूत्तर |
२८ |
२२८४ |
१ |
७८ |
२० |
८३६ |
० |
० |
४९ |
३१९८ |
२. आयुर्वेद |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
२.१. पदवी |
६ |
६६३ |
१६ |
११७४ |
७० |
५१६० |
० |
० |
९२ |
६९९७ |
२.२. पदव्यूत्तर |
४ |
२०५ |
१० |
१६६ |
१९ |
७७९ |
० |
० |
३३ |
११५० |
३. होमिओपॅथीक |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
३.१ पदवी |
१ |
६३ |
० |
० |
५५ |
४५४५ |
० |
० |
५६ |
४६०८ |
३.२ पदव्यूत्तर |
० |
० |
० |
० |
५१ |
२८५ |
० |
० |
५१ |
२८५ |
४. युनानी |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
४.१ पदवी |
० |
० |
३ |
१८० |
४ |
२३० |
० |
० |
० |
४१० |
४.२ पदव्यूत्तर |
० |
० |
१ |
१७ |
० |
० |
० |
० |
१ |
१७ |
५. दंतचिकित्सा |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
५.१ पदवी |
४ |
३२६ |
० |
० |
२५ |
२४०० |
० |
० |
२९ |
२७२६ |
५.२ पदव्यूत्तर |
८९ |
० |
० |
२४ |
४८९ |
० |
० |
२८ |
५७८ |
|
६. फिजीओथेरपी |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
६.१ पदवी |
९० |
० |
० |
७२ |
३७१० |
० |
० |
७६ |
३८०० |
|
६.२ पदव्यूत्तर |
४७ |
० |
० |
१९ |
३२० |
० |
० |
२४ |
३६७ |
|
७. ऑक्युपेशनल थेरपी |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
७.१ पदवी |
४ |
९० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
४ |
९० |
७.२ पदव्यूत्तर |
४ |
२९ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
४ |
२९ |
८. बीएएसएलपी |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
८.१ पदवी |
२ |
२५ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
२ |
२५ |
८.२ पदव्यूत्तर |
२ |
१९ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
२ |
१९ |
९. बीपी अॅण्ड ओ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
९.१ पदवी |
१ |
१५ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
१ |
१५ |
९.२ पदव्यूत्तर |
१ |
२ |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
१ |
२ |
१०. बी. एससी नर्सिंग |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
१०.१ पदवी |
५ |
२५० |
० |
० |
१४३ |
७११० |
० |
० |
१४८ |
७३६० |
१०.२ पदव्यूत्तर |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
११. बी. पी. एम. टी. |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
११.१ पदवी |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
११.२ पदव्यूत्तर |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
० |
शासकीय तसेच इतर वैद्यकीय महाविद्यालयांची प्रवेश क्षमता (२०२२-२०२३)
अ.क्र. |
वैद्यकीय महाविद्यालयांची नाव |
राज्य |
महानगर |
खाजगी |
अभिमत |
सैनिकी |
केंद्र |
१ |
ग्रॅन्ट शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, |
२५० |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
२ |
बै. जी. शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, |
२५० |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
३ |
डॉ.वैशंपायन स्मृती शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, सोलापूर |
२०० |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
४ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, मिरज |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
५ |
श्री.भाऊसाहेब हिरे |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
६ |
राजर्षीय छत्रपती शाहू महाराज |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
७ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, नागपूर |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
८ |
इंदिरा गांधी शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, नागपूर |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
९ |
डॉ.वसंतराव नाईक |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
१० |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, अकोला |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
११ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, औरंगाबाद |
२०० |
- |
- |
- |
- |
- |
१२ |
डॉ.शकरराव चव्हाण |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१३ |
स्वामी रामानंद तीर्थ ग्रामीण |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१४ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, लातूर |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१५ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, चंद्रपूर |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१६ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, गोंदिया |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१७ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, जळगांव |
१५० |
- |
- |
- |
- |
- |
१८ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, बारामती |
१०० |
- |
- |
- |
- |
- |
१९ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, नंदुरबार |
१०० |
-- |
-- |
-- |
-- |
-- |
२० |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, सातारा |
१०० |
- |
- |
- |
- |
- |
२१ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, अलिबाग |
१०० |
- |
- |
- |
- |
- |
२२ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, सिंधुदुर्ग |
१०० |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
२३ |
शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय, उस्मानाबाद |
१०० |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
२४ |
सेठ गोवर्धनदास सुंदरदास |
-- |
२५० |
--- |
--- |
--- |
--- |
२५ |
लोकमान्य टिळक |
--- |
२२५० |
--- |
--- |
--- |
--- |
२६ |
टोपीवाला राष्ट्रीय वैद्यकीय महाविद्यालय, |
--- |
२०० |
--- |
--- |
--- |
--- |
२७ |
आर.एन.कुपर वैद्यकीय महाविद्यालय, |
---- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
--- |
२८ |
राजीव गांधी वैद्यकीय महाविद्यालय, |
---- |
२०० |
--- |
--- |
--- |
--- |
२९ |
तेरणा वैद्यकीय महाविद्यालय, नवी मुंबई |
---- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
३० |
अण्णासाहेब चुडामन पाटील वैद्यकीय महाविद्यालय, धुळे |
--- |
--- |
१०० |
--- |
--- |
--- |
३१ |
एन.के.पी. साळवे वैद्यकीय महाविद्यालय, |
---- |
--- |
२०० |
--- |
--- |
--- |
३२ |
डॉ. वंसतराव पवार वैद्यकीय महाविद्यालय, नाशिक |
---- |
--- |
१२० |
--- |
--- |
--- |
३३ |
डॉ.उल्हास पाटील वैद्यकीय महाविद्यालय, जळगांव |
---- |
---- |
२०० |
---- |
---- |
---- |
३४ |
पद्मश्री.व्ही.व्ही.पी.एफ.वैद्यकीय महाविद्यालय, अहमदनगर |
---- |
---- |
२०० |
---- |
---- |
---- |
३५ |
के.जे.सोमय्या वैद्यकीय महाविद्यालय, मुंबई |
---- |
---- |
१०० |
---- |
---- |
---- |
३६ |
एम.आय.एम.एस.आर. यांचे वैद्यकीय महाविद्यालय, लातूर |
---- |
---- |
१५० |
---- |
---- |
---- |
३७ |
एम.आय.एम.एस.आर. यांचे वैद्यकीय महाविद्यालय, तळेगाव, पुणे |
---- |
---- |
१५० |
---- |
---- |
---- |
३८ |
डॉ.पंजाबराव देशमुख स्मृती वैद्यकीय महाविद्यालय, अमरावती. |
---- |
---- |
१५० |
---- |
---- |
---- |
३९ |
श्रीमती काशीबाई नवले वैद्यकीय महाविद्यालय, पुणे |
---- |
---- |
१५० |
---- |
---- |
---- |
४० |
अश्विनी ग्रामीण वैद्यकीय महाविद्यालय, |
---- |
---- |
१०० |
---- |
---- |
---- |
४१ |
इंडियन इन्स्टिट्यूट ऑफ मेडिकल सायन्स अँड रिसर्च |
--- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
४२ |
एस. एम. बी. टी. वैद्यकीय महाविद्यालय, |
--- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
४३ |
बी.के.एल. वालावलकर वैद्यकीय महाविद्यालय महाविद्यालय, रत्नागिरी |
--- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
४४ |
प्रकाश संस्था संचालित विज्ञान शास्त्र व संशोधन, इस्लामपूर |
--- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
---ú |
४५ |
वेदांता वैद्यकीय महाविद्यालय, पालघर |
--- |
--- |
१५० |
--- |
--- |
--- |
४६ |
एस.एस.पी.एम. वैद्यकीय महाविद्यालय, सिंधुदूर्ग |
--- |
--- |
१५० |
-- |
--- |
--- |
४७ |
डॉ.एन.वाय.तासगांवगर वैद्यकीय महाविद्यालय, कर्जत |
--- |
--- |
१०० |
--- |
--- |
--- |
४८ |
भारतरत्न अटल विहारी वाजपेयी |
--- |
--- |
१०० |
--- |
--- |
--- |
४९ |
कस्तुरबा हेल्थ सोसायटीस एम. जी. हेल्थ, वर्धा |
--- |
--- |
--- |
--- |
--- |
१०० |
५० |
आर्म फोर्स वै. महाविद्यालय, पुणे |
--- |
--- |
--- |
--- |
१०० |
---- |
एकूण ... |
३७५० |
९०० |
२८७० |
० |
१०० |
१०० |